Kiedy mamy do czynienia z widocznymi pęknięciami na ścianach, prawie zawsze powodem są nieprawidłowo wykonane, lub uszkodzone fundamenty. Mówiąc nieprawidłowo, mam na myśli nie tylko błędy wykonawcze, ale również fundamenty niedostosowane do specyfiki gruntu na którym się znajdują. W przypadku stwierdzenia pęknięć murów, należy interweniować bezzwłocznie, z uwagi na to, że ma to bezpośredni wpływ na życie użytkowników obiektu. Pęknięcia ścian nie są jedynymi oznakami uszkodzeń fundamentów. Ich objawem jest również osiadanie budynku, czy odchylenie murów od pionu.
Przyczyn powodujących nieprawidłową pracę fundamentów może być wiele, dlatego, aby znaleźć przyczynę i w odpowiedni sposób wzmocnić fundamenty, należy zawsze przeprowadzić szeroką, interdyscyplinarną analizę.
Najczęstszą przyczyną uszkodzeń jest nie tyle fundament, co grunt znajdujący się pod nim. Podczas projektowania i wykonawstwa fundamentów, obok wykonania go na gruncie nośnym, równie ważne jest posadowienie go poniżej głębokości przemarzania. Czyli w Polsce minimum 90cm na Dolnym Śląsku – do minimum 120 cm na Suwalszczyźnie. Ma to związek z właściwościami fizycznymi wody, która podczas zmiany w lód, tworzy tak silne struktury, że są one w stanie „wysadzić” fundament. Nie wyklucza to możliwości, że grunt na przestrzeni lat, pod wpływem mrozów, suszy, ulew, nie zmieni swojej struktury, a co za tym idzie nośności. Grunt może również zmienić swoje właściwości na skutek eksploatacji wód podziemnych. Każdorazowe przebijanie się przez skorupę w celu dostania się do wód podziemnych, np. poprzez wykonanie studni głębinowej, będzie powodowało obniżanie się poziomu wód gruntowych, a co za tym idzie – również osiadanie fundamentów. Inne powody zmiany nośności gruntów, to np. budowa metra, tuneli podziemnych, eksploatacja górnicza.
Stan i jakość fundamentów należy również ocenić przy okazji chęci nadbudowy obiektu o kolejne kondygnacje, lub zmiany sposobu użytkowania obiektu w wyniku którego może zwiększyć się nacisk na fundamenty związany z parciem bocznym na ściany. Kolejne przyczyny uszkodzenia fundamentów mogą być spowodowane długotrwałymi wstrząsami wynikającymi z bliskości arterii drogowej lub kolejowej, czy zacieki z dachu, rur spustowych, urządzeń sanitarnych. Zawsze należy zwrócić szczególną uwagę na fundamenty istniejącego budynku, podczas dobudowy obiektu w bezpośrednim sąsiedztwie – zwłaszcza, gdy planowany obiekt ma być podpiwniczony, lub posadowiony niżej niż istniejący.
Poprawna ocena uszkodzeń fundamentu polega na zbadaniu sposobu posadowienia, jakości i warstw górotworu, oraz analizy archiwaliów na temat budynku i przekształceń jego otoczenia.