Karta Biała zabytku nieruchomego.
W sprawach formalnych, dla obiektu wpisanego do rejestru zabytków, zakładana jest tak zwana „Karta Biała”, czyli Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków, znajdująca się w zbiorach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Oprócz danych adresowych, karta stanowi rozpoznanie obiektu w postaci rzutów, przekroi, elewacji, dokumentacji fotograficznej, opisu formy i detali obiektu, jego historii, opisu stanu zachowania i inne informacje.
Karta adresowa w Gminnej ewidencji zabytków.
Karta adresowa zabytku nieruchomego znajduje się w Gminnej ewidencji zabytków, prowadzonej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Karta w gminnej ewidencji jest bardziej lakoniczna niż Karta Biała – zawiera jedynie dane adresowe, ponieważ gminna ewidencja ma służyć do celów rozpoznania zabytkowych zasobów gminy, na której podstawie można właściwie planować politykę i działania mające na celu ochronę zabytków na terenie gminy – np. poprzez zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, które opracowują gminy.
Czyli podsumowując pierwsza różnica jest taka, że rejestr zabytków prowadzi Wojewódzki Konserwator Zabytków, a gminną ewidencję zabytków – Prezydent, Burmistrz, lub Wójt.
Druga różnica dotyczy praktyki. Otóż dla obiektów wpisanych do rejestru zabytków ochronie podlega zarówno forma architektoniczna – we wszystkich aspektach – czyli wysokość, długość, szerokość, forma dachu, detale architektoniczne znajdujące się na elewacjach i wewnątrz budynku, stolarka okienna i drzwiowa – jak i funkcja obiektu. Zmiana funkcji obiektu jest oczywiście możliwa, ale wymaga ona uzgodnienia z, i zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Ponadto – w uzasadnionych przypadkach, ochronie może podlegać zabytkowy budynek wraz z otoczeniem. Wtedy każda zmiana otoczenia w granicach ochrony, również wymaga każdorazowego zezwolenia WKZ.
Pozwolenie na budowę dla zabytku.
Kolejna różnica polega na tym, jak w praktyce proceduje się pozwolenie na budowę. Kiedy chcemy prowadzić prace na budynku wpisanym do rejestru zabytków - musimy przed uzyskaniem pozwolenia na budowę uzyskać pozwolenie na prowadzenie prac przy zabytku i załączyć je do wniosku o pozwolenie na budowę. W przypadku obiektów znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków - po złożeniu wniosku o pozwolenie na budowę, projekt jest przedkładany (przez urzędnika prowadzącego sprawę) do urzędu konserwatorskiego, celem uzyskania opinii.
W przypadku nieruchomości znajdującej się w gminnej ewidencji zabytków ochronie podlega zazwyczaj tylko forma architektoniczna. W zakresie pozwolenia na budowę musimy uzyskać zgodę Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na planowane prace. Jeśli mamy plany na przebudowę - nie konserwację, czy renowację - dobrą praktyką jest odpowiednio wcześniej odwiedzić WKZ w celu uzyskania informacji, na co zwrócić uwagę, aby nie zniszczyć wartościowych cech obiektu. Warto jest również zwrócić się do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o przekazanie zaleceń, co do zakresu który należy chronić, jak i sposobu prowadzenia prac.